Ποιος κυβερνάει αυτό τον τόπο; Ανατροπή με συμμαχίες ή συμβιβασμός;

του Ν. Τόσκα

Θυμάμαι τους παλιότερους να προβληματίζονται και αναρωτιούνται που βρίσκεται το κέντρο εξουσίας σ΄ αυτό τον τόπο. Στο εξωτερικό; στις μεγάλες οικογένειες (μεγάλα τζάκια); σε ορισμένα πολιτικά κέντρα;

Στο τέλος του 19^ου αιώνα τα αξιώματα στο βρετανικό κράτος ανατίθεντο σύμφωνα με την αριστοκρατική καταγωγή ή εξαγοράζονταν (ακόμη και οι στρατιωτικοί βαθμοί). Υπήρχε ταύτιση όλων των εξουσιών. Στη χώρα μας μεταπολεμικά βρέθηκαν να κυριαρχούν όσοι είχαν χρήματα από το μαυραγορίτικο εμπόριο, όσοι πήραν βοήθεια από το εξωτερικό (liberties) και όσοι έκαναν επιχειρηματικές συμπράξεις με το ελληνικό κράτος. Οι κατηγορίες αυτές ταύτιζαν στις περισσότερες περιπτώσεις την οικονομική τους κυριαρχία με την πολιτική ηγεμονία. Υπήρξαν όμως περιπτώσεις που οι ανάγκες διαχείρισης ή η αστάθεια της κυριαρχίας του μεγάλου κεφαλαίου δημιούργησαν ΄΄γέφυρες΄΄ με μεσαία στρώματα και την πολιτική εξουσία όχι βέβαια με αναλογικό όφελος για όλους τους εμπλεκόμενους.

Με την έλλειψη ελέγχου και τη δημιουργία μετεμφυλιοπολεμικού κράτους προσανατολισμένου κύρια στον κομματικό έλεγχο των πολιτών με αυταρχικούς τρόπους, χωρίς σοβαρούς θεσμούς, με τα θαλασσοδάνεια, χωρίς παιδεία και υγεία σαν κι αυτές που εδραιώθηκαν στις άλλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες, βρεθήκαμε στο μέσο της κρίσης των μνημονίων, με ένα κράτος με ΄΄πήλινα΄΄ πόδια, χωρίς μέτρα προστασίας των ασθενέστερων, με αυξανόμενη εξαθλίωση όλο και ευρύτερων στρωμάτων και χωρίς παραγωγικές δυνάμεις, με μια ολιγαρχία που προέρχεται από τα μεταπολεμικά κατάλοιπα και βασίζεται μόνο στο χρηματοπιστωτικό τομέα, τα καύσιμα, την ναυτιλία ενώ δεν υπερβαίνει το 1% του πληθυσμού.

Η διαχρονική επιδίωξη των κυρίαρχων σε οικονομικό επίπεδο είναι να διατηρήσουν την πολιτική κυριαρχία με ΄΄υπαλλήλους΄΄ που ανήκουν στο στενό περιβάλλον τους είτε βρίσκονται σε διάφορα κόμματα. Για λόγους ιστορικούς οφείλουμε να τονίσουμε ότι τα φασιστικά κόμματα συνέπραξαν τους πιο σφιχτούς συνδυασμούς εξουσίας του μεγάλου κεφαλαίου με μεσοαστικά ή ακόμη εργατικά στρώματα, προς όφελος φυσικά των ισχυρότερων βιομηχανικών κέντρων εξουσίας.

Η έξοδος από την κρίση πέραν της αντιμετώπισης των μνημονίων και των δεσμών εξάρτησης από τη γερμανική ηγεμονία, προϋποθέτει εσωτερικές αλλαγές στη κοινωνία μας. Η μείωση κυριαρχίας των ΄΄εκατό οικογενειών΄΄ μέσω θεσμικών ελέγχων των παραμάγαζων (καναλιών, συμπράξεων κλπ) και των υπαλλήλων τους αποτελεί την αρχή αλλά δεν είναι το μόνο μέτρο που απαιτείται. Μεταρρυθμιστικές κινήσεις και έλεγχοι σε φιλολαϊκή κατεύθυνση για τη λειτουργία των κυριότερων τομέων του κράτους (υγεία, παιδεία, άμυνα, ασφάλεια) είναι το ζητούμενο των πρώτων ημερών μιας νέας αρχής. Και γι αυτά θα πρέπει να πληρώσουν οι έχοντες. Χωρίς μεταφορά πόρων από τα πλούσια κράτη του βορρά στο νότο αλλά και από τους έχοντες για τις ανάγκες των φτωχότερων πολιτών δεν θα υπάρξει ισορροπία ούτε ευρωπαϊκή ούτε στο εσωτερικό των κοινωνιών.

Ο τρόπος πρέπει να αναζητηθεί στις ευρύτερες πατριωτικές/λαϊκές συμμαχίες των εργαζόμενων, των εμπόρων και βιοτεχνών που δεν ανήκουν στις ηγεμονικές μερίδες που κυριαρχούν οικονομικά και πολιτικά. Χρειάζεται γι αυτό διεύρυνση συμμαχιών και όχι ομφαλοσκοπική, φοβική και προστατευτική αντίληψη ΄΄περίκλειστης άμυνας΄΄.

Η ανέλιξη στην εξουσία τέτοιων συμμαχικών σχημάτων μπορεί να βάλει κανόνες ελέγχου στους παραδοσιακούς πάτρονες (οι οποίοι δεν θα παραδοθούν αμαχητί), να βγάλει τη χώρα από την κρίση, να σπάσει την αλυσίδα συμφερόντων αυτών των κύκλων με την πολιτική εξουσία και να οδηγήσει σε μορφές ΄΄προηγμένης δημοκρατίας΄΄ και ενός ΄΄ενεργητικού δημοκρατικού κράτους΄΄, με την προϋπόθεση ότι δεν θα συμβιβαστούν οι εκπρόσωποί τους με τους ολιγαρχικούς κύκλους και δεν θα μετεξελιχθούν σε ΄΄υπαλλήλους΄΄ τους. Η ευθύνη για ανατροπή μνημονίων και μονοπωλίων εξουσίας ανήκει σε όλους μας.