Από τις παθογένειες στα μνημόνια και στην απεμπόληση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς: οι ευθύνες των πολιτικών και των πολιτών

Οι πόλεις καταστρέφονται, όταν οι πολίτες δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τους φαύλους από τους σπουδαίους. Αντισθένης (455-360 π.Χ.).

Οι περίφημες μίζες για τα εξοπλιστικά προγράμματα, οι τραπεζικές απάτες, η περιβόητη λίστα Λαγκάρντ, η διαφθορά, η φοροδιαφυγή και άπειρες άλλες μορφές παθογένειας πλανώνται ως έγκλημα χωρίς τιμωρία επί αρκετά χρόνια πάνω από το διεφθαρμένο ελληνικό πολιτικό σύστημα, για να επιβεβαιωθεί ακόμα μια φορά  η αδυναμία της λαϊκής βούλησης να το εξαναγκάσει δια της ψήφου της σε κάθαρση.

Βέβαια ο ψυχολογικός αιφνιδιασμός καθώς και οι δραματικές επιπτώσεις στη ζωή των πολιτών από τη μνημονιακή λαίλαπα θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως ελαφρυντικό για την έλλειψη της απαιτούμενης αποφασιστικότητας μπροστά στην κάλπη. Ωστόσο τώρα που η κοινωνία συνειδητοποίησε τα τραγικά αδιέξοδα από την εφαρμοζόμενη μνημονιακή καταστροφική πολιτική, δεν υπάρχει πλέον καμιά δικαιολογία για άλλα μοιραία λάθη.

Από την άλλη, ο «αγώνας» εναντίον των φαινομένων παθογένειας που εξαγγέλλει σε κάθε ευκαιρία η μνημονιακή συγκυβέρνηση, καθώς έχει επιλεκτικό χαρακτήρα και δεν εξουδετερώνει το πρόβλημα στη γένεσή του, επαληθεύει απλώς την αρχαία ρήση «ώδινεν όρος και έτεκεν μυν» ή το Σεξπηρικό απόφθεγμα «πολύ κακό για το τίποτα». Με άλλα λόγια το αναμενόμενο πρακτικό αποτέλεσμα από τις αλλεπάλληλες σχετικές αποκαλύψεις και τις κατηγορηματικές διαβεβαιώσεις περί κάθαρσης, θα είναι μηδαμινό έως ανύπαρκτο σε σύγκριση με το μέγεθος της διαφθοράς, της δημοσιότητας και των προσδοκιών της κοινωνίας. Έτσι, για παράδειγμα, πρόσφατα η Ελβετία έβαλε άδοξο τέλος σε μια ακόμα πολυδιαφημισμένη προσπάθεια και δέσμευση της κυβέρνησης για φορολόγηση των μυστικών και μαύρων καταθέσεων Ελλήνων στις ελβετικές τράπεζες.

Η ρητορική για τις λίστες, για τις μίζες και για άλλα φαινόμενα παθογένειας χρησιμοποιείται ουσιαστικά ως κατασταλτικό μέσο της λαϊκής οργής και ως παρελκυστική τακτική της μνημονιακής εξουσίας με στόχο τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης και την επικάλυψη των νέων μέτρων σε βάρος του λαού. Όπως επιβεβαιώνεται άλλωστε από την καθημερινή ειδησεογραφία, πληθώρα καταχραστών και άλλων απατεώνων, ο αριθμός των οποίων συνεχώς αυξάνεται, εξακολουθούν να κυκλοφορούν ανενόχλητοι απολαμβάνοντας το λεηλατημένο δημόσιο πλούτο, ενώ ο λαός βρίσκεται σε κατάσταση ανθρωπιστικής κρίσης. Η διαπίστωση αυτή δείχνει την απροθυμία και την έλλειψη πολιτικής βούλησης της κυβέρνησης για τη  ριζική αντιμετώπιση της Λερναίας Ύδρας της διαφθοράς. Η τιμωρία από μόνη της όσων συλλαμβάνονται για διαφθορά δεν επιλύει το πρόβλημα, γιατί κόβοντας απλώς μερικά κεφάλια του τέρατος αυτού στη θέση τους φυτρώνουν πολλαπλάσια.

Η ανυπαρξία οργανωμένου κράτους, οι εγκλωβισμένες στις χαριστικές παροχές κυβερνήσεις, η σκόπιμη υποτίμηση των προτερημάτων των Ελλήνων και η αντίστοιχη ενίσχυση των αδυναμιών τους από τους μηχανισμούς της διαπλοκής συντέλεσαν στη διάβρωση από τη διαφθορά μεγάλου τμήματος του κοινωνικού σώματος. Κυριότερο χαρακτηριστικό δείγμα της πολιτισμικής αυτής στρέβλωσης, που εκμηδενίζει όλους τους τομείς της δημιουργικής, παραγωγικής και αναπτυξιακής δραστηριότητας, είναι η αναγωγή των ελαττωμάτων σε αρετές με αποτέλεσμα να ευδοκιμούν οι ανίκανοι, οι ανάξιοι, οι απατεώνες και γενικά οι φαύλοι και όχι οι ικανοί, οι άξιοι, οι τίμιοι και γενικά οι σπουδαίοι.

Η ανωτέρω επισήμανση για τα αίτια της διαφθοράς δεν απαλλάσσει καθόλου τους πολίτες από τις ευθύνες τους τόσο για τη συμμετοχή τους σε φαινόμενα παθογένειας όσο και για το ποιόν των ηγετών και της εξουσίας που επιλέγουν με τη ψήφο τους. Γιατί, όπως είναι γνωστό, η εξουσία είναι ανάλογη με τα πρόσωπα που την απαρτίζουν, δηλ. είναι χρηστή, αν τα πρόσωπα είναι σπουδαία και διεφθαρμένη, αν τα πρόσωπα είναι φαύλα.

Τελικά η πάταξη της διαφθοράς και γενικότερα των παθογενειών δεν μπορεί να γίνει υπό καθεστώς μνημονίων και ξένης επιτήρησης ούτε να έχει παραπλανητικό, επιλεκτικό και ψηφοθηρικό χαρακτήρα. Η απαλλαγή από τα φαινόμενα αυτά αποτελεί εθνική υπόθεση, απαιτεί ομαλή λειτουργία της δημοκρατίας, είναι ζήτημα ευθύνης, πολιτικής βούλησης, ορθής λειτουργίας των θεσμών, αποφασιστικότητας, ουσιαστικής παιδείας και προπαντός πολιτισμού.

Πριν από την κρίση και κατά τη διάρκειά της οι παθογένειες αξιοποιήθηκαν συστηματικά από τους μηχανισμούς της  διαπλοκής με σκοπό να απαξιωθεί η Ελλάδα ως λαός και κρατική οντότητα και να χρησιμοποιηθεί αυτό ως πρόσχημα για την επιβολή των μνημονίων και τη μετατροπή της χώρας μας σε αποικία χρέους. Με τον τρόπο αυτό οι θύτες μεταμορφώθηκαν σε σωτήρες.

Αφορμώμενος λοιπόν από τις διαπιστώσεις αυτές και αντιπαραβάλλοντας αυτές με τον πνευματικό και αξιακό χαρακτήρα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς από την οποία πρέπει να αντλούμε πάντοτε δυνάμεις, παραθέτω ως δείγμα ένα μικρό απόσπασμα από τον Πανηγυρικό του ρήτορα Ισοκράτη:

«Επιπλέον η πόλη μας (η Αθήνα, κέντρο του ελληνικού και του οικουμενικού πολιτισμού κατά την αρχαιότητα) πέτυχε, ώστε το όνομα Έλληνες να μη συμβολίζει πια την καταγωγή αλλά την καλλιέργεια του πνεύματος και Έλληνες να ονομάζονται πιο πολύ όσοι μετέχουν της δικής μας παιδείας (αγωγής και μόρφωσης) παρά αυτοί που έχουν την ίδια με εμάς καταγωγή» Ισοκράτης, Πανηγυρικός,50.

Δεν είναι του παρόντος να προχωρήσουμε σε ανάλυση ενός κειμένου με προφανές μήνυμα. Θα εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας σε αυτό που είναι από όλους παραδεκτό και που προκύπτει αναμφισβήτητα όχι μόνο από το παραπάνω απόσπασμα αλλά και από το σύνολο της ελληνικής πολιτιστικής παρακαταθήκης: η πνευματικότητα ( δηλ. ουσιαστική γνώση, ικανότητα, θάρρος, ήθος, ηθική, συλλογικό συμφέρον και όχι ατομικισμός, αξίες, αξιοπρέπεια, αλληλεγγύη κ.ά. ) της αρχαίας  Ελληνικής Παιδείας και γενικότερα του Ελληνικού Πολιτισμού η οποία έχει τη δύναμη να υπερφαλαγγίζει τα άλλα ανθρώπινα χαρακτηριστικά και να μορφοποιεί την ανθρώπινη συνείδηση ως ιδιαίτερη αξία. Και αυτό γιατί ο Πολιτισμός μας δεν αποτελεί μόνο μια συγκροτημένη ιδεολογία και κοσμοθεωρία αλλά προπαντός στάση ζωής.

Και ασφαλώς δεν είναι τυχαίο που δύο προσωπικότητες της αρχαιότητας,  ο  ρήτορας-πολιτικός Ισοκράτης και ο πολιτικός-ρήτορας Περικλής, θεωρούσαν τον ανθρωποκεντρικό, και για το λόγο αυτό οικουμενικό και διαχρονικό, Ελληνικό Πολιτισμό ως το μεγαλύτερο επίτευγμα και τη μεγαλύτερη δύναμη του Ελληνισμού. Ο Ισοκράτης ως θεωρητικός υπέρμαχος της ενότητας του Ελληνισμού και της παγκοσμιότητας του Ελληνικού Πολιτισμού έδινε έμφαση στην επιρροή του στους άλλους λαούς και γενικότερα στην ισχυρή μεταμορφωτική του δύναμη στους ανθρώπους. Ο Περικλής ως λαοπρόβλητος δημοκρατικός ηγέτης επικέντρωνε το ενδιαφέρον του στο δημοκρατικό πολίτευμα θεωρώντας αυτό ως πρωταρχική προϋπόθεση δημιουργίας, συνοχής και διαδραστικής επίδρασης του πολιτισμού. Οι απόψεις των δύο αυτών σπουδαίων ανδρών καταδεικνύουν την τεράστια σημασία που πρέπει να δίνουν οι  ηγέτες με όραμα και  οι αυθεντικοί ταγοί του πνεύματος στο πολύτιμο αγαθό που λέγεται πολιτισμός.

Η παραπάνω ηθική και πνευματική διάσταση της πολιτικής βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, όπου μεταξύ άλλων καταγράφεται η πολιτισμική ένδεια σε όλα τα επίπεδα (πολιτικό, κοινωνικό, ηθικό κ.ά.) με συνεπακόλουθο τις παθογένειες ως το κυριότερο συστατικό της στοιχείο. Την κύρια ευθύνη όχι μόνο για τη σημερινή τραγωδία που βιώνει ο ελληνικός λαός αλλά και για την απουσία πολιτικού και δημοκρατικού πολιτισμού έχουν ασφαλώς όσοι άσκησαν εξουσία τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτοί όχι μόνο δεν ολιγώρησαν απέναντι στα φαινόμενα παθογένειας αλλά αρκετοί από αυτούς υπήρξαν και οι πρώτοι διδάξαντες, όπως για παράδειγμα οι εμπλεκόμενοι στα εξοπλιστικά προγράμματα.

Ωστόσο στην τελευταία περίπτωση, όπως και σε αρκετές άλλες, όχι μόνο οι δαπάνες αλλά και οι συνεπακόλουθες μίζες θα μπορούσαν να μειωθούν ή και να αποφευχθούν, προς όφελος για παράδειγμα της πολιτιστικής ανασυγκρότησης της χώρας: με συντονισμένους χειρισμούς ηγετών με όραμα και άξιων πνευματικών ανθρώπων η Ελλάδα είχε τη δυνατότητα, ιδιαίτερα μετά την ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, να αναδειχθεί σε Παγκόσμιο Κέντρο Πολιτισμού, να αναγνωρισθεί ως ουδέτερη χώρα, να αποστρατικοποιηθεί βαθμιαία με ευρωπαϊκή ή και διεθνή εγγύηση της ασφάλειάς της και να απαλλαγεί έτσι από το επαχθές βάρος των αμυντικών δαπανών.

Και αν αυτό, δηλ. η αποστρατικοποίηση,  δεν μπορούσε να επιτευχθεί λόγω της σθεναράς αντίστασης των ημεδαπών και αλλοδαπών εκπροσώπων των πολεμικών βιομηχανιών και των συναφών συμφερόντων ή της ιστορικής συγκυρίας, και μόνο η εξοικονόμηση των ιλιγγιωδών ποσών που σφετερίστηκαν οι μιζαδόροι θα ήταν αρκετά για να ανασύρουν την Ελλάδα από την καθολική χλεύη ενός κράτους επαίτη και να την αναδείξουν πολιτισμικά με την καθοδήγηση ασφαλώς ικανών ηγετών.

Για να δείξουμε το μέγεθος του εγκλήματος που διαπράττεται σε βάρος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και  της εμβέλειας του ελληνικού πνεύματος, πρέπει να σημειώσουμε ότι ένα μόνο μέρος από τις μίζες που ήλθαν στο φως πρόσφατα θα επαρκούσε, σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς, για να συσταθούν, να χρηματοδοτηθούν και να συντηρηθούν επί πολλά χρόνια Πανεπιστημιακές Έδρες και Κέντρα Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού σε όλο τον κόσμο! Η υποθετική αυτή δυνατότητα σε συνδυασμό και με άλλους ενισχυτικούς παράγοντες θα μπορούσε να κινητοποιήσει τεράστιες δυνάμεις σε παγκόσμιο επίπεδο προς όφελος της πατρίδας και της κοινωνίας μας.

Πρέπει λοιπόν οι πολίτες να συνειδητοποιήσουν την τραγική πραγματικότητα και να εμπνευστούν από τις διαχρονικές αξίες του Πολιτισμού μας, για να απαλλαγούν από τις παθογένειες του παρελθόντος και να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Με τον τρόπο αυτό θα αποβάλουν το ρόλο του αιώνια διαμαρτυρόμενου θεατή και θα διεκδικήσουν αυτόν του πρωταγωνιστή στις εξελίξεις: ξεχωρίζοντας τους φαύλους από τους σπουδαίους και με στοχευμένη  ψήφο ευθύνης κατά τις προσεχείς κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις θα μπορέσουν να  ανατρέψουν την κηδεμονία της παρακμής και να αναδείξουν υγιείς δυνάμεις με όραμα που θα δώσουν προοπτική στην πατρίδα μας.

Ο Θουκυδίδης Ιωάννου - μέλος της Κίνησης Ιδεών και Δράσης ΠΡΑΤΤΩ και της Παράταξης Ανεξαρτήτου Κινήματος (ΠΑΚ) Νέας Ιωνίας με υποψήφιο Δήμαρχο τον Αριστείδη Χατζησαββίδη - είναι δρ Ιστορίας, παιδαγωγός, συγγραφέας και Επισκέπτης Πανεπιστημιακός Καθηγητής Ευρωπαϊκής Ιστορίας, Πολιτισμού και Διδακτικής Μεθοδολογίας.